Witaj w m a m m a l i u m !
Jestem Ola, a to opowieść pisana dłonią fizjologii i człowieczego zachwytu nad ewolucją wszystkich istot, które dały życie ludzkim ssakom. Przeczesuję litery w Nature, Science, The Lancet, w czeluściach PubMed podążam tropem dalekich przodków odciśniętym w kodzie naszego ciała. Parafrazując saganową Błękitną Kropkę – oto my, a to nasz dom, nasza gałąź na darwinowskim Drzewie Życia, na niej każdy człowiek, który kiedykolwiek istniał. Wyprostowany, wyjątkowo zręczny, rzemieślnik wydobywający iskrę z kamienia i krtani, pionier wyobraźni odciśniętej tlenkiem żelaza na skalnej ścianie, odkrywca nowych krain i kreator świata – od doliny Neandra, przez góry Ałtaj, aż do rzeki Czarnego Smoka. Podglądając mikrotaniec dwóch komórek, ich syngamię, autostradą pierwotnych impulsów nerwowych, pokonujemy zawiłą drogę we wnętrzu naszej mamy, aby wraz z pierwszym krzykiem zachłystnąć się oksytocyną i, jak sugeruje Herbert – czcić życie. „Każde życie. Wszyscy jesteśmy razem w jego pięknie.”
W jednym z odcinków serialu dokumentalnego Rise of Animals, czołowy brytyjski popularyzator natury David Attenborough trzymając na rękach świeżo urodzonego chłopca snuje swą opowieść z pogranicza biologii, ewolucji, genetyki i filozofii życia. Opowieść ta zaczyna się tak:
„Ten chłopiec ma zaledwie 12 godzin. Nazywa się Xiaobao, czyli «mały skarb». Urodził się ponieważ jego czaszka ma pewną wyjątkową właściwość. Czaszki ssaków są zbudowane z kilku kości. U większości gatunków, w chwili narodzin, kości te są zrośnięte ze sobą, tworzą twardą kostną puszkę chroniącą najważniejszy narząd – mózg. Ale w przypadku Xiaobao i pozostałych ludzi jest inaczej – w chwili narodzin kości te nie są jeszcze zrośnięte, a to umożliwia nieznaczną zmianę kształtu czaszki, dzięki czemu może się ona przecisnąć przez kanał miednicy matki. Niezrośnięte kości umożliwiają mózgowi wzrost i rozwój także po urodzeniu się dziecka. Kości zaczną się zrastać dopiero gdy Xiaobao będzie miał ok. 2 lat. To jeden z najnowszych wynalazków ewolucji, który sprawił, że dzisiejsze kręgowce tworzą tak zróżnicowaną grupę. Historia Xiaobao i nas wszystkich sięga ponad 500 mln lat wstecz, zaczyna się od maleńkiego robakowatego stworzenia pływającego przy dnie morza. Kręgosłup i szczęki Xiaobao pochodzą od wczesnych ryb, kończyny i płuca od płazów, po gadach odziedziczył trzymającą wodę skórę, małe nocne ssaki dorzuciły większy mózg, wyostrzone zmysły i sposób w jaki przyszedł na świat. Ręce i widzenie barw pochodzą od żywiących się owocami naczelnych, a jeszcze większy mózg i rozwinięta inteligencja od pierwszych ludzi. Budowę ciała zawdzięczamy naszym praprzodkom, musimy jeszcze wiele się o nich dowiedzieć. Jedno jest pewne – ewolucja kręgowców nie dobiegła jeszcze końca.”
— David Attenborough’s Rise Of Animals / Narodziny zwierząt według Davida Attenborough. Pierwsze ssaki. BBC, 2013.
‘Jedynym stworzeniem, które sprawia, że moja szczęka naprawdę opada z wrażenia, które niezwykle mnie fascynuje, i któremu nie mogę przestać się przyglądać, jest dziewięciomiesięczne ludzkie niemowlę. Tempo, w jakim rośnie. Zapał z jakim się uczy. Szybkość, z jaką przyswaja słowa. Ludzkie dzieci są najbardziej niezwykłym ze wszystkich stworzeń. Dla mnie nic nie dorównuje tej złożoności.’
— David Attenborough
* cytat wykorzystany w grafice pochodzi z dailymail.co.uk, David Attenborough’s Rise Of Animals / Narodziny zwierząt według Davida Attenborough. Pierwsze ssaki. BBC, 2013.